19. stycznia Wolność wróciła do Lubawy

19 stycznia to lubawski 11. listopada, bo Lubawa na swoją niepodległość czekała dwa lata dłużej aż do 1920 roku. Z tej okazji burmistrz Lubawy Maciej Radtke wraz z zastępcą Sławomirem Jamrożym oraz prezydium Rady, czyli przewodniczącym Janem Sarnowskim i wiceprzewodniczącymi Iwoną Pruchniewską oraz Jerzym Brodowskim na cmentarzu tradycyjnie odwiedzili groby ojców lubawskiej niepodległości. Kwiaty jako wyraz wdzięczności i znicze – symbol pamięci zostały złożone na pomnikach: Franciszka Patera, Stanisława Wolskiego, Teofila Rzepnikowskiego, ks. Leona Kasyny oraz Władysława Lamparskiego.

Potem burmistrz, radni, kierownicy urzędu miasta oraz dyrektorzy i kierownicy jednostek miejskich uczestniczyli w uroczystej Mszy Św.  w intencji wolności i pomyślności naszej Małej Ojczyzny w Kościele Św. Anny, której przewodniczył ks. Paweł Śliwiński.

Jak wyglądał powrót Lubawy do Ojczyzny?

W XIX i w początkach XX w. Lubawa należała do tych miast w Prusach Zachodnich, których mieszkańcami w zdecydowanej większości byli Polacy.

17 stycznia 1920 roku, w sobotę, urzędujący jeszcze niemiecki burmistrz Oskar Kude przekazał polskiemu komunistycznemu burmistrzowi Stanisławowi Wolskiemu inwentarz magistratu i urzędu policyjnego, a w niedzielę 18 stycznia 1920 roku, opuścił Lubawę. W tym też dniu ze swojego stanowiska ustąpił landrat Hans Lorenz von Versen, przekazując władzę w powiecie lubawskim delegatom Rady Ludowej – Leonardowi Raszkowskiemu i Teofilowi Rzepnikowskimu. Von Versen był ostatnim pruskim landratem – starostą powiatu lubawskiego, urząd sprawował od 1 grudnia 1916 do 20 stycznia 1920 roku.

Nadszedł upragniony dzień wolności – 19 stycznia 1920 roku. Po odejściu oddziału Grenzschutzu, około godziny 10.00 na rynku lubawskim pojawili się przedstawiciele Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Po raz pierwszy zagrano hymn „Jeszcze Polska nie zginęła”. W tym dniu ksiądz Leon Kasyna (Kassin) odprawił w farze lubawskiej dziękczynne nabożeństwo, podczas którego odśpiewano uroczyste „Te Deum” oraz „Boże coś Polskę”. Około godziny 13.00 od strony Montowa wmaszerowały oddziały wojska polskiego. Pułkownik Lisowski wraz z burmistrzem Wolskim udali się do Teofila Rzepnikowskiego, któremu wręczyli nominację na pierwszego polskiego starostę powiatu lubawskiego. Wkrótce rozpoczęła się repolonizacja Lubawy i powiatu lubawskiego.

Pierwszy starosta lubawski doktor medycyny Teofil Rzepnikowski mieszkał w Lubawie w latach 1868 – 1922. Był znanym działaczem społeczno – oświatowym, niepodległościowym, gospodarczym, organizatorem polskiej spółdzielczości w Lubawie i na Pomorzu. Organizacje i instytucje powstałe z jego inicjatywy dążyły do utrwalania polskości ziemi lubawskiej i do odzyskania niepodległości.

A. Korecki, Lubawa w okresie międzywojennym (1920-1939) [w:] Lubawa dzieje miasta i regionu, pod red. K. Grążawski, Lubawa 2016, str. 269.

 

 

 

Komentarze

Komentarze