Teofil Ruczyński – poeta zakochany w naszej Małej Ojczyźnie
Teofil Ruczyński żył w latach 1896-1976. Był absolwentem Seminarium Nauczycielskiego w Lubawie, nauczycielem, 
poetą, działaczem regionalnym. Urodził się w Zwiniarzu i tam uczęszczał do szkoły elementarnej. Następnie kształcił się w Seminarium Nauczycielskim w Lubawie, które ukończył w czerwcu 1922 roku. Już w 1920 zachęcony przez nauczycielkę Zofię Chrzanowską zadebiutował wierszem Trzeci Maj w „Głosie Lubawskim” W większości jego wiersze były okolicznościowe o tematyce patriotycznej, ale też często zawierały refleksje o krajobrazie mazurskim.
We wrześniu 1939 roku znalazł się w Warszawie. Został uwięziony na Pawiaku wraz z grupą nauczycieli jako zakładnik. Po zwolnieniu wrócił do Tuczek. Wyrzucony przez Niemców z mieszkania, przeniósł się z rodziną do Zwiniarza, a w sierpniu 1940 roku do Mławy, gdzie pracował jako robotnik i następnie biuralista. W 1945 roku Ruczyński zorganizował szkołę w Dąbku (powiat mławski). Jeszcze w tym samym roku zatrudnił się jako nauczyciel w Olsztynie, gdzie pracował 9 lat. Początkowo prowadził tam kurs pedagogiczny dla młodzieży warmińskiej, później od 1946 pracował tam jako nauczyciel historii. Tam, w latach 1954 – 1957 piastował również funkcję radnego Miejskiej Rady Narodowej. Teofil Ruczyński był współzałożycielem oraz stałym współpracownikiem „Słowa na Warmii i Mazurach”, w których opublikował blisko 300 artykułów na temat polskiej przeszłości regionu oraz około 150 wierszy. Swoje utwory drukował również w „Życiu Olsztyńskim”, „Głosie Olsztyńskim”, miesięczniku „Warmia i Mazury” oraz „Teatrze Ludowym”.
Ze względu na wadę słuchu, w 1956 roku przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Lubawie. Tutaj prawie całą swą twórczość historyczno – literacką poświęcił Ziemi Lubawskiej. W swych książkach, artykułach i opowiadaniach pisał o historii i kulturze rodzinnej ziemi. W poezji opiewał piękno Lubawy i Lip. Szereg wzruszających wierszy poświęcił Matce Boskiej Lipskiej, której był gorliwym czcicielem. Wydał między innymi Poezje Warmii i Mazur, Pamiętnik Zjazdu Absolwentów byłego Seminarium Nauczycielskiego w Lubawie, Biała pani na zamku lubawskim. W maszynopisie pozostały prace: Ziemia Lubawska w powstaniu styczniowym, Ważniejsze wiadomości z okresu okupacji hitlerowskiej w Lubawie. Był członkiem Związku Literatów Polskich, Stowarzyszenia Twórców Ludowych i Stowarzyszenia PAX. Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim i Komandorskim Orderem Odrodzenia Polski, złotą odznaką „Zasłużony dla Warmii i Mazur”, odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” oraz kilkoma nagrodami literackimi. W małżeństwie ze Stanisławą Zyzkowską miał dwie córki i syna. Zmarł 8 czerwca 1979 roku w Lubawie i został pochowany przy głównej alei cmentarza parafialnego. Na pomniku nagrobnym napisano: „Zasłużony literat Warmii i Mazur, sercem i duszą umiłował Ziemię Lubawska”. Jedną z ulic Lubawy, a także Bibliotekę Miejską nazwano im. Teofila Ruczyńskiego.
Źródło: Jerzy Szews, Słownik biograficzny Ziemi Lubawskiej 1244 – 2000. Lubawa 2000
Głos Lubawski 7-1993 Teofil Ruczyński – Poeta Maryjny
Biblioteka Miejska im. Teofila Ruczyński
