Za aktywność harcerską zamordowany przez Gestapo – Bronisław Grzymowicz
Bronisław Grzymowicz żył w latach 1909 – 1939. Był absolwentem Seminarium Nauczycielskiego w Lubawie oraz nauczycielem i aktywnym działaczem harcerskim. Zginął, zamordowany przez Gestapo, w wielu zaledwie 30 lat.
Bronisław Grzymowicz urodził się 31 lipca 1909 roku w Mortęgach. W 1923 roku rozpoczął kształcenie w Seminarium Nauczycielskim w Lubawie. Tutaj wstąpił do drużyny harcerskiej i zapoznał się z metodyką pracy harcerskiej. Już po maturze w 1929 roku otrzymał pracę w szkole we wsi Czatkowy koło Tczewa. Tam dał się poznać jako propagator harcerstwa. W czasie jednej z wizytacji inspektora, Grzymowicz otrzymał propozycję przejścia do pracy w Tczewie. Wkrótce został powołany na komendanta hufca w Tczewie.
W 1933 roku na własne życzenie został przeniesiony do szkoły w Lubawie. Już w 1935 roku jako nauczyciel i instruktor harcerski stanął na czele lubawskiego hufca Związku Harcerstwa Polskiego. Ożywił pracę w istniejących drużynach i utworzył nowe w Sampławie, Byszwałdzie, Kazanicach i Złotowie. Urządzał zloty harcerskie w Lubawie i Nowym Mieście Lubawskim oraz obozy harcerskie. Wyjeżdżał z młodzieżą na zloty krajowe. Zorganizował amatorski teatr harcerski i grupę folklorystyczną, która na zlocie Pomorza w czerwcu 1938 w Toruniu przy obecności prezydenta RP zaprezentowała odtworzone przez Grzymowicza stare tańce i pieśni ziemi lubawskiej uzyskując wyróżnienie.
Gdy wobec zagrożenia agresją niemiecką naczelne władze ZHP powołały Komendę Pogotowia Wojennego Harcerzy na na jej czele w powiecie lubawskim stanął właśnie Bronisław Grzymowicz wraz z kapitan Wojska Polskiego Jan Dulęba. W lipcu 1939 roku w ramach Pogotowia Wojennego Harcerzy Grzymowicz uczestniczył w specjalnym kursie wojskowym w Toruniu i został mianowany komendantem tajnej grupy dywersyjnej złożonej głównie ze starszych harcerzy. Grupa po zaprzysiężeniu otrzymała broń i inne materiały wojskowe. W sierpniu 1939 roku harcerze z lubawskiego hufca prowadzili nasłuch radiowy, obserwowali miejscowych Niemców i pełnili służbę pomocniczą na kilku odcinkach granicy.
Grzymowicz był również działaczem Polskiego Związku Zachodniego. Nagłe zajęcie 1 września 1939 roku Lubawy uniemożliwiło dalszą działalność Pogotowia Wojennego Harcerzy. Grzymowicz zdążył uciec. Jednak wrócił do Lubawy już miesiąc później, w październiku, aby zniszczyć tajne dokumenty, które mogły wpaść w ręce Niemców. Natychmiast został aresztowany przez Gestapo i zamordowany 17 (bądź 25) października 1939 roku w lasku bratiańkim. Owdowił żonę i osierocił dwójkę dzieci. Zginął w wieku 30 lat.
9 maja 1978 roku na II zlocie Hufca Lubawskiego nadano hufcowi imię podharcmistrza Bronisława Grzymowicza i jego imieniem nazwano jedną z ulic Lubawy. Nazwisko Grzymowicza upamiętniono również na pomniku poświęconym poległym i pomordowanym harcerzom w parku Miejskim w Tczewie oraz na tablicy poświęconej zamordowanym w latach 1939-1945 przy Pomniku Chrystusa Króla w Lubawie. Oprócz Bronisława Grzymowicza zginęli z rąk okupanta następujący nauczyciele z powiatu lubawskiego: Bossak Tomasz – Bielice, Binerowski Franciszek – Skarlin, Falkowski Bolesław – Mroczenko, Hering Brunon – Pustki, Hoffmann Bogumił – Nowe Miasto Lubawskie, Hazenberg Antoni – Gryźliny, Kozłowski Franiszek – Nielbark, Kulikowska Genowefa – Nowe Miasto Lubawskie, Lemanowski Stanisław – Łąkosz, Łątkowski Ludwik – Radomno, Mikołajczyk Antoni – Zielkowo, Tomaszewski Józef – Wonna, Wasyluk Marcin – Nowe Miasto Lubawskie, Żelazny Anzem – Lubawa.
Opracowano na podstawie Słownika Bibliograficznego ziemi lubawskiej 1244-2000 autorstwa Jerzego Szewsa.
Link do Facebooka: 25 Drużyna Starszoharcerska im. phm. Bronisława Grzymowicza
